Kamulaştırması El Atma Hukuku, kamulaştırmaksızın ve malikinin rızası alınmaksızın kamu kurumlarınca el konulan gayrimenkullerle ilgili hukuku durumu, mülkiyet hakkı sahibinin haklarını, haklarını almak için başvuracağı satın alama ve pazarlık süreçlerini, açılacak dava süreçlerini ve tarafların diğer hak ve yükümlülüklerini düzenleyen hukuk dalıdır.
Kamu kurumlarının taşınmaz ihtiyacının karşılanmasına ilişkin hukuki yol kamulaştırmadır. İdareler kimi zaman mülkiyeti özel kişilere ait olan taşınmazlara kamulaştırma yapmadan el atarlar. Bu el atma hukuk literatüründe kamulaştırmasız el atma olarak tanımlanmaktadır.
Kamulaştırmasız el atmayı, gayrimenkul malikinin rızası aranmaksızın, kamu kurum ve kuruluşlarınca kamulaştırma yapmadan gayrimenkule el konulması olarak tanımlayabiliriz.
Kamulaştırmasız el atmanın konusunu oluşturan çzel mülkiyete konu mallar içine, arsa, arazi, tarla, binalar, apartman daireleri ve diğer bilumum özel mülkiyete konu gayrimenkuller dahildir.
Gayrimenkulüne kamu kurumları tarafından el atılan kişilerin haklarını hukuken koruyucu hukuki düzenleme mevcuttur. Bu husustaki mevcut hukuki düzenlemeler gereğince, idari kurumlar tarafından gayrimenkulüne el atılan kişi, el atılan taşınmazının bedelinin idare tarafından kendisine ödenmesi için idareye karşı bedel tespiti ve tazmini ve tescil talepli dava açarak el atılan taşınmazının bedeline kavuşabilecektir.
İdarelerin Kamulaştırmasız el atması Fiili El Atma şeklinde olabileceği gibi Hukuki El Atma şeklinde de olabilir.
Kamulaştırma işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırması hiç yapılmamış olmasına rağmen fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına ilişkin bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle; malikin rızası olmaksızın fiili olarak el konulması Kamulaştırmasız Fiilen El Atma olarak adlandırılır.
İdarelerin Kamulaştırmasız Fiili El Atması halinde, taşınmaz maliki arzu ederse, taşınmazının bedelinin tahsili için ilgili idareye başvurarak satın alma usulü ve uzlaşma ile taşınmazın bedelinin kendisine ödenmesini talep edebilir. Uzlaşma olmazsa, taşınmaz malikinin ilgili mahkemeye dava açmak suretiyle taşınmazının bedelinin kendisine ödenmesine karar verilmesini talep etme hakkı vardır.
Kamulaştırmasız el atmanın önlenmesinin istenmesi halinde ise, el atmanın önlenmesi davası veya ecrimisil talepli el atmanın önlenmesi davası açılabilecektir.
İdarelerin Kamulaştırmasız el atması Fiili El Atma şeklinde olabileceği gibi Hukuki El Atma şeklinde de olabilir. Hukuki el atmada, idarelerin taşınmaza fiilen el atmaları veya taşınmaz üzerinde bir yapı, yol vb. gibi bir şey yapmaları söz konusu değildir.
Hukuki el atmayı ise, belediyelerce yapılan imar planları ile taşınmazın kamu hizmetlerine hukuki olarak tahsis edilmesi rağmen gayrimenkule fiilen el atılmaksızın belediyelerce yapılan imar planlarının uygulamaya geçirilmemesi veya idarenin uzun bir süre suskun kalarak kamulaştırma işlemi yapmaması sonucunda özel mülkiyette bulunan taşınmazların kullanım haklarının kısıtlanmasına sebep olan bir müdahale olarak tanımlayabiliriz.
İdarelerin Kamulaştırmasız Hukuki El Atması halinde, bir takım şartların gerçekleşmesi ile taşınmaz maliki arzu ederse, taşınmazının bedelinin tahsili için ilgili idareye ve uzlaşma olmazsa da ilgili mahkemeye dava açmak suretiyle başvurabilme hakkına sahiptir.
